“ดาราพิลาส” พืชชนิดใหม่ออกดอกช่วง เม.ย. - พ.ค. บริเวณเส้นทางศึกษาธรรมชาติ อุทยานแห่งชาติน้ำตกหงาว จ.ระนอง นักท่องเที่ยวสังเกตเห็นได้ระหว่างทาง

วันพุธที่ 6 ตุลาคม พ.ศ.2564

     การค้นพบพืชชนิดใหม่ในแต่ละครั้ง อาจขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ เช่น ความอุดมสมบูรณ์ในพื้นที่นั้น ๆ ซึ่งเมื่อเร็ว ๆ นี้ ได้ค้นพบพืชชนิดใหม่ คือ "ดาราพิลาส”

     ทำการตั้งชื่อและเขียนคำบรรยายทางพฤกษศาสตร์ ตามกฎนานาชาติของการกำหนดชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช (ICN) โดย ดร.ทิวธวัฒ นาพิรุณ อาจารย์สาขาวิชาเทคโนโลยีชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยมีนายอรุณ สินบำรุง นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 4 สุราษฎร์ธานี กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช เป็นผู้สำรวจและเก็บตัวอย่างต้นแบบ และนายมานพ ผู้พัฒน์ นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ หอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติฯ เป็นผู้ร่วมให้คำปรึกษาทางอนุกรมวิธาน

     “ดาราพิลาส” มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Lasianthus ranongensis Sinbumroong & Napiroon โดยได้ตั้งให้เป็นเกียรติแก่ จ.ระนอง พื้นที่ที่ค้นพบครั้งแรก และทีมผู้ศึกษาค้นพบ ซึ่งได้ถูกตอบรับตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารวิชาการทางวิทยาศาสตร์ชีวภาพด้านชีววิทยาพืช PeerJ (Section Plant biology) ของสหรัฐอเมริกา ส่วนหนึ่งได้รับการสนับสนุนการวิจัยจากความร่วมมือในโครงการ Flora of Thailand

     ดร.ทิวธวัฒ นาพิรุณ อาจารย์สาขาวิชาเทคโนโลยีชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ผู้ทำการตรวจสอบพันธุกรรมของพืชชนิดนี้ กล่าวว่า จากการค้นคว้าหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ พืชชนิดนี้ยังไม่เคยถูกรายงานหรือถูกค้นพบมาก่อน ค้นพบที่ประเทศไทย บริเวณป่าฝนเขตร้อน ฝั่งทะเลอันดามัน ณ อุทยานแห่งชาติน้ำตกหงาว จ.ระนอง เป็นแห่งแรกของโลก

     “ช่วงที่เก็บพืชชนิดนี้มา เป็นช่วงที่กำลังออกดอกเมื่อราว ๆ เดือนเมษายน - พฤษภาคม ที่ผ่านมา โดยได้ใช้ห้องแล็ปของสาขาเทคโนโลยีชีวภาพ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในการระบุพันธุกรรมพืช ใช้เวลาประมาณ 1 เดือน ในการพิสูจน์ทราบทั้งหมด” ดร.ทิวธวัฒ กล่าว

     ดาราพิลาส เป็นหนึ่งในสมาชิกพืชสกุลกำลังเจ็ดช้างสาร วงศ์เข็มหรือวงศ์กาแฟ (Rubiaceae) หลายชนิดในสกุลนี้เป็นพืชป่าสมุนไพรที่อุดมไปด้วยสารสำคัญทางพฤกษเคมี เช่น สารสโคโปเลตินที่พบในปริมาณสูง ซึ่งจากจำนวนกลีบดอกตามหลักชีววิทยาของพืชหรือพฤกษศาสตร์ จำนวนกลีบดอกไม่ได้อยู่ในเกณฑ์ 4-5 กลีบดอก หรือเป็นทวีคูณของจำนวนดังกล่าวตามลักษณะพืชใบเลี้ยงคู่ทั่วไป แต่ปรากฏให้เห็นอยู่ในป่าเขตร้อนของไทย

     โดยมีลักษณะของส่วนสืบพันธุ์ที่แตกต่างจากชนิดใกล้เคียงภายในสกุลเดียวกัน รวมถึงส่วนประกอบอื่น ๆ ของพืช เช่น ลักษณะรูปใบ สิ่งปกคลุมพื้นผิวกลีบดอกแบบขนสายสร้อยลูกปัด กลีบเลี้ยง ลักษณะรูปทรงหูใบ เป็นต้น ลักษณะเหล่านี้เป็นลักษณะที่มีการควบคุมโดยพันธุกรรม และบ่งบอกเอกลักษณ์ความเป็นชนิดได้เป็นอย่างดีในทางชีววิทยาวิวัฒนาการและพฤกษศาสตร์

     ดร.ทิวธวัฒ เผยว่า ลักษณะของ “ดาราพิลาส” คือ เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีลักษณะดอกสวยงามคล้ายดวงดาวที่มี 6 หรือ 7 แฉก ขึ้นอยู่ตามพื้นป่าที่นักท่องเที่ยวสามารถมองเห็นได้ระหว่างเส้นทางศึกษาธรรมชาติ มุ่งสู่น้ำตกหงาว โดยไม่ต้องเข้าไปในป่าลึก ซึ่งจะช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวได้ในอนาคต

     “ผมได้พูดคุยในส่วนของงานวิจัยต่อเนื่องกับกรมอุทยานแห่งชาติ และอุทยานแห่งชาติน้ำตกหงาว เกี่ยวข้องกับการนำเทคโนโลยีชีวภาพพืชมาใช้ หรือการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเพื่อเพิ่มจำนวนให้พืชชนิดนี้อยู่ในสภาพที่สมดุลหรือลดความเสี่ยงต่อการหายไป ซึ่งจะทำเป็นโมเดลเฉพาะในพื้นที่ เพื่อให้พืชอยู่ในสภาพแวดล้อมที่สามารถตั้งตัวได้ เพิ่มโอกาสรอด ส่วนในพื้นที่อื่น ๆ หากมีสภาพแวดล้อมเหมาะหรือใกล้เคียงกับที่ค้นพบก็มีโอกาสพบได้เช่นกัน” กล่าว ดร.ทิวธวัฒ

     ปัจจุบันถูกเก็บรักษาไว้ที่ หอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (Forest Herbarium - BKF) สามารถไปศึกษาชิ้นส่วนตัวอย่างของดอก ซึ่งได้ทำการดองเก็บรักษาไว้ รวมถึงมีชิ้นตัวอย่างแห้งที่ได้สตาฟเก็บไว้

ข้อมูลบางส่วนจาก Thai PBS