เคยไหม? มีอาการแสบร้อนกลางอก เรอเปรี้ยว นี่เป็นอาการของ “กรดไหลย้อน” โรคที่ก่อความรำคาญให้กับเรา

วันจันทร์ที่ 19 ธันวาคม พ.ศ.2565

    “ภาวะกรดไหลย้อน” เป็นภาวะที่เกิดจากกรด หรือน้ำย่อยอื่น ๆ ในกระเพาะอาหาร ย้อนขึ้นมาอยู่ในหลอดอาหาร และเนื่องจากหลอดอาหารเป็นอวัยวะที่อยู่ในช่องอก ดังนั้นกรดไหลย้อน จะทำให้เกิดอาการบริเวณช่องอก ได้แก่ อาการแสบร้อนตรงกลางหน้าอก หรือเรอมีกลิ่นเปรี้ยว ที่เป็นกลิ่นของกรดออกมา ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้คนที่เป็นเกิดความไม่สบาย ทำให้มีการหยุดงานมากขึ้น หรือก่อความรำคาญได้ แต่กรดไหลย้อนในบางรายในส่วนน้อย อาจมีลักษณะรุนแรง คือ กรดอาจขึ้นไปกัดหลอดอาหาร เกิดเป็นแผลและทำให้เกิดมะเร็งหลอดอาหารได้

     ผศ.นพ.ปฐมทรรศน์ พันธุมโกมล อาจารย์แพทย์ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อธิบายเกี่ยวกับกลไกในร่างกายที่เป็นสาเหตุของ “กรดไหลย้อน” ว่า รอยต่อของหลอดอาหารที่อยู่ในช่องอก กับกระเพาะอาหารที่อยู่ตรงช่องท้อง จะมีหูรูดอยู่ ซึ่งหูรูดนี้จะทำหน้าที่ปิดเกือบตลอดเวลา เพื่อป้องกันกรดไม่ให้ย้อนขึ้น และจะเปิดก็ต่อเมื่อมีอาหารจากหลอดอาหารลงไปในกระเพราะอาหารเท่านั้น ซึ่งพบว่าคนไข้ที่เป็นกรดไหลย้อน มักมีปัญหากับหูรูดตัวนี้

     ส่วนปัจจัยอื่น ๆ ที่อาจเป็นไปได้ คือ ภาวการณ์บิดตัวของกระเพาะอาหารที่ผิดปกติ หรือการรับประทานอาหารเข้าไปปริมาณมาก ทำให้กระเพาะไม่สามารถย่อยอาหารได้หมด ซึ่งมีความเสี่ยงที่จะทำให้อาหาร น้ำย่อย และกรด ย้อนขึ้นมาได้ง่ายขึ้น

บริโภคอย่างไร ห่างไกล “กรดไหลย้อน”

     เริ่มตั้งแต่การทางอาหารปริมาณมาก ๆ ในทีเดียว เช่น อาหารแบบเติมไม่อั้น หรือบุฟเฟต์ จะมีโอกาสเกิดกรดไหลย้อนขึ้นเป็นพิเศษ รวมถึงการทานอาหารไม่ตรงเวลา และควรเลี่ยงอาหารรสจัด อาหารที่มีน้ำมันเยอะ และอาหารที่รสค่อนข้างเปรี้ยว เนื่องจากมีรายงานว่าทำให้คนไข้มีอาการกรดไหลย้อนมากขึ้น

“กรดไหลย้อน” หายได้เอง หรือต้องพบแพทย์

     กรดไหลย้อนไม่สามารถหายได้ นอกจากเป็น กรดไหลย้อน ชนิดที่ไม่รุนแรง และสามารถที่จะปรับเรื่องอาหารได้ อาการจะลดลงไปเองได้ แต่ส่วนใหญ่มักต้องได้รับยา โดยทางมาตรฐาน คือการรับยาลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร เพื่อทำให้กรดในกระเพาะลดลง เมื่อกรดลดลงก็จะมีโอกาสย้อนขึ้นมาเพื่อทำลายหลอดอาหารได้น้อยลง โดยมาตรฐานให้ใช้ยานี้ไม่ต่ำกว่า 4 สัปดาห์ ซึ่งมีโอกาสหายได้

     แต่ควรปรับพฤติกรรมการทานอาหาร โดยรับประทานอาหารตรงเวลา ทานอาหารปริมาณพอเหมาะ ไม่มากจนเกินไป และในช่วงที่มีอาการ อาจต้องรับประทานอาหารที่มีรสชาติจืด ไม่มีตัวเครื่องปรุงต่าง ๆ ที่ทำให้มีรสจัด ระวังอาหารรสเปรี้ยว และอาหารมัน

รักษาหายแล้ว จะกลับมาเป็นได้อีกไหม?

     กรดไหลย้อนมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้ เนื่องจากรากของปัญหาอยู่ที่ความผิดปกติของระบบที่ป้องกันซึ่งเป็นเรื่องของหูรูดหลอดอาหารเป็นหลัก ซึ่งเป็นปัจจัยที่อยู่ในแต่ละบุคคล คนที่มักจะเป็นหรืออาจจะเป็น คืออาจมีหูรูดที่ทำงานได้ไม่ค่อยดีนักเมื่อเทียบกับคนทั่วไป ดังนั้น เมื่อรักษาหายแล้ว และยังไม่ระวังตัว ยังทานอาหารที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ก็มีโอกาสจะกลับมาเป็นได้

     อีกปัจจัยที่ไม่เกี่ยวกับอาหาร คือ น้ำหนักตัว การมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ทำให้หูรูดทำงานได้น้อยลง เนื่องจากร่างกายขยายตัว และทานอาหารมาก ๆ การทานอาหารมันที่เป็นสาเหตุให้น้ำหนักตัวขึ้นก็เป็นปัจจัยเสี่ยงด้วย ในต่างประเทศมีงานวิจัยว่า หากให้คนไข้ลดน้ำหนักตัว อาการกรดไหลย้อนจะเกิดน้อยลง ดังนั้นในทางกลับกัน เวลาที่เกิดกรดไหลย้อน หากเราออกกำลังกายสม่ำเสมอ และลดน้ำหนัก ก็สามารถลดอาการกรดไหลย้อนได้และยังป้องกันการกลับเป็นซ้ำเมื่อหายได้อีกด้วย

หญิงตั้งครรภ์ กับภาวะ “กรดไหลย้อน”

     คนท้องสามารถเป็นกรดไหลย้อนง่ายขึ้น เนื่องจากมีเด็กอยู่ในมดลูก ยิ่งเด็กตัวใหญ่ขึ้น อายุครรภ์มากขึ้น ยิ่งมีแรงดันมากขึ้น กระเพาะก็จะรับอาหารได้น้อยลง ดังนั้นคนท้องเมื่อรับประทานอาหาร แม้ว่าจะน้อยกว่าคนปกติ ก็สามารถมีโอกาสเกิดกรดไหลย้อนได้ แต่ทีนี้เมื่อเกิดในหญิงที่ตั้งครรภ์จะเป็นอันตรายต่อเด็กในครรภ์หรือไม่นั้น ในส่วนนี้ไม่พบว่ามีอันตราย เว้นแต่ว่ามีอาการอาเจียนมาก อาจกระทบต่อเด็กในครรภ์ได้ แต่โดยส่วนใหญ่จะไม่มีความรุนแรงในระดับนั้น และรักษาได้ง่ายด้วยยา