คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับเครือข่ายจัดการประชุมคณะอำนวยการโครงการสาธารณสุขในเรือนจำครั้งที่ 1 ภายใต้โครงการการส่งเสริมระบบสาธารณสุขในสถานที่กักกัน

วันพฤหัสบดีที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ.2562

          ปัญหาด้านสุขภาพของผู้ต้องขังนับเป็นปัญหาที่กระทบต่อคุณภาพชีวิต โดยส่วนใหญ่เราจะเห็นภาพสะท้อนในเรือนจำจากละคร ภาพยนตร์ หรือข่าวต่าง ๆ ที่ถ่ายทอดในแง่มุมโหดร้ายของผู้ต้องขังและผู้คุม สภาพภายในที่สกปรกเสมือนกลุ่มคนต้องโทษที่ถูกคุมขังเป็นคนอีกชนชั้นที่ไม่เหมือนคนภายนอก ผู้ต้องขังในเรือนจำส่วนใหญ่ รู้สึกตัวเองด้อยคุณค่า ไม่มีอนาคต ใช้ชีวิตอยู่ไปวัน ๆ ความน่าอดสูด้านสิ่งแวดล้อมที่แออัด การเข้าไม่ถึงบริการ ปัญหาสุขภาพจิต ได้แก่ ภาวะซึมเศร้า จิตตก บางคนมีอาการเหมือนคนวิกลจริต ไปจนถึงปัญหาทัศนคติของผู้คุมที่มีต่อผู้ต้องขัง ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพที่เปราะบางและความเจ็บป่วยที่ตามมา นักโทษจำนวนมากถึงแก่ชีวิตในเรือนจำก่อนครบกำหนดโทษทั้ง ๆ ที่อายุยังน้อย เพราะปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้ที่รุมเร้าอยู่ทุกวัน

          คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับคณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ ประจำประเทศไทย (ICRC) และคณะทำงานอันประกอบไปด้วย สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.), กระทรวงสาธารณสุข, กองบริการทางการแพทย์ กรมราชทัณฑ์ กรมพินิจและคุ้มครองเยาวชน และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จัดการประชุมคณะอำนวยการโครงการสาธารณสุขในเรือนจำครั้งที่ 1 ภายใต้โครงการ “การส่งเสริมระบบสาธารณสุขในสถานที่กักกัน” (Strengthening Public Health Systems in Detention) โดยมีเป้าหมายสำคัญเพื่อพัฒนาต่อยอดหลักสูตรปริญญาโทนานาชาติว่าด้วยสุขภาพผู้ถูกคุมขังในเรือนจำซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ ICRC มาตั้งแต่ปี 2560 สู่หลักสูตรภาคภาษาไทยที่จะจัดการเรียนการสอนเป็นครั้งแรกในเดือนธันวาคม 2562 นี้ เพื่อพัฒนาศักยภาพบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการดูแล ส่งเสริมป้องกัน และฟื้นฟูสภาพผู้ต้องขังได้อย่างเหมาะสม ตลอดจนส่งเสริมให้เกิดการส่งต่อในเครือข่ายอย่างยั่งยืน

          โดยวิชาสุขภาพผู้ถูกคุมขังในเรือนจำ ซึ่งได้แนวคิดมาจากประเด็นสิทธิในการเข้าถึงการมีสุขภาพที่ดีและจรรยาบรรณทางการแพทย์ มีหัวข้อที่น่าสนใจเช่น ความท้าทายที่กลุ่มงานดูแลด้านสุขภาพในเรือนจำทั่วโลกกำลังเผชิญ สุขภาพในเรือนจำและระบบจัดการ การประเมินสุขภาพของผู้ถูกคุมขัง การเข้าถึงบริการสุขภาพ การดูแลอย่างต่อเนื่อง การระบาดของโรคติดต่อและไม่ติดต่อในเรือนจำ ภาวะโภชนาการ สุขภาพเรือนจำ และข้อท้าทายทางจรรยาบรรณ การวางแผน การออกแบบเรือนจำ น้ำและสุขอนามัย รวมถึงการดูแลผู้ถูกคุมขังกลุ่มเปราะบางในเรือนจำ

          การสร้างสุขอนามัยและสุขภาวะ ถือเป็นเรื่องจำเป็นและไม่ควรเพิกเฉยเพียงเพราะคนเหล่านั้นเป็นผู้กระทำผิด สุขภาวะในเรือนจำจึงเป็นประเด็นที่หน่วยงานต่าง ๆ เห็นความสำคัญที่ต้องปรับปรุงโดยเฉพาะระบบดูแลด้านสุขลักษณะของผู้ต้องขังและการป้องกันโรคในเรือนจำที่ต้องได้มาตรฐานด้านสาธารณสุข เพื่อให้ผู้ต้องขังสามารถเข้าถึงบริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐานที่มีคุณภาพ ครอบคลุมทั้งการส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันควบคุมโรค การรักษาพยาบาล การฟื้นฟูสมรรถภาพและการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสาธารณสุข และเข้าถึงสิทธิหลักประกันสุขภาพ และเป็นไปตามนโยบายด้านสิทธิมนุษยชน

          สังคมไทย ควรเปิดใจและเข้าใจชีวิตของผู้ต้องขังในเรือนจำให้มากขึ้น ขอแต่เพียง “ให้โอกาส” เขาบ้าง อย่าตีตราและตอกย้ำความผิดพลาดของเขาซ้ำแล้วซ้ำเล่าก็เพียงพอแล้ว