ธรรมศาสตร์ เปิดหลักสูตรระยะสั้น อบรมเชิงปฏิบัติการรุกขกรรมขั้นต้น 

วันพุธที่ 30 ตุลาคม พ.ศ.2562

          ต้นไม้เป็นทั้งผู้ผลิตและผู้โอบอุ้ม ต้นไม้ธรรมดา ๆ เพียง 1 ต้น มหัศจรรย์พอที่จะเชื่อมร้อยระบบนิเวศน์ของโลกใบนี้เข้าหากัน ต้นไม้ยังเป็นต้นทางของสรรพชีวิตหลากหลาย ผูกโยงความเชื่อ ประเพณี วิถี และวัฒนธรรมมนุษย์ ตั้งแต่เกิดจนตาย

          ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล รองอธิการบดีฝ่ายความยั่งยืนและบริหารศูนย์รังสิตมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ บอกว่า ต้นไม้คือเครื่องมือของธรรมชาติที่ดีที่สุดในการสร้างระบบนิเวศน์และเป็นจุดเริ่มต้นของห่วงโซ่อาหาร

          “ในกระบวนการสังเคราะห์แสง ต้นไม้ต้องคายน้ำออกมาเหมือนกับตอนที่เราเหงื่อออก ผลลัพธ์ก็คือเราจะเย็นเพราะความร้อนถูกดึงออกไปแล้ว ฉะนั้นใต้ต้นไม้จึงเย็นสบาย ร่มไม้จึงเป็นสิ่งที่เย็นที่สุดกว่าทุกร่มเงาที่มนุษย์สร้างขึ้นมา” อาจารย์ปริญญา ระบุ

          จากคุณประโยชน์อีกมากมาย ทั้งในแง่ของการความสมดุล การยับยั้งภัยธรรมชาติ ฯลฯ ฉะนั้นไม่ว่าจะมองด้วยแง่มุมใด ต้นไม้ก็ถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ อย่างไรก็ดี น่าแปลกใจที่ต้นไม้ซึ่งสัมพันธ์เป็นหนึ่งเดียวกับมนุษย์ชาติกลับถูกทำลายไม่เว้นแต่ละวัน ทั้งการโค่นเพื่อค้ากำไร การรุกรานเพื่อรองรับอุตสาหกรรม หรือแม้แต่เรื่องที่ใกล้ตัวเราทุกคนอย่าง “การตัดต้นไม้ผิดวิธี” ซึ่งทำให้ต้นไม้ได้รับความเสียหายอย่างร้ายกาจเช่นกัน

          มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้จัดให้มีโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการรุกขกรรมขั้นต้น ซึ่งจะทำให้ผู้เข้าร่วมมีความรู้ ความเข้าใจ ในการตัดแต่งต้นไม้ใหญ่อย่างถูกต้อง

          การอบรมดังกล่าว เกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่างอาจารย์สาขาภูมิสถาปัตย์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง กลุ่มบิ๊กทรี (BIG Trees) ตลอดจนเครือข่ายนักอนุรักษ์ และภาคเอกชนที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อม ร่วมกันทำการออกแบบเป็นหลักสูตรเชิงปฏิบัติ (Workshop) 6 วัน (เฉพาะเสาร์-อาทิตย์) โดยจะมีการบรรยายเพียง 1 วัน ส่วนอีก 5 วัน เป็นการศึกษาผ่านการปฏิบัติจริง

          ในช่วงแรกเริ่ม หลักสูตรมุ่งเน้นไปที่เจ้าหน้าที่กรุงเทพมหานคร (กทม.) มีการอบรมไปถึง 6 รุ่น ส่งผลให้ในหลายพื้นที่เริ่มเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีขึ้น แต่ก็ยังมีอีกหลาย ๆ เขตที่ดำเนินการไม่ถูกต้องอยู่อย่างเดิม จนราวปี 2560 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้เปิดให้ประชาชนทั่วไปเข้าร่วมอบรม ค่าอบรม 900 บาท รวมค่าอาหาร

          ผศ.ปราณิศา บุญค้ำ ผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ายความยั่งยืน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เล่าว่า ได้หารือกับทีมรุกขกรผู้ฝึกสอนเพื่อออกแบบหลักสูตรระยะสั้นที่สุด จนได้ข้อสรุปเป็น 6 วัน ที่เพียงพอต่อการเรียนรู้วิธีการปีนป่ายเบื้องต้น หลักการดูแลต้นไม้ใหญ่ในเมือง

          “พื้นฐานที่สุดที่ควรรู้ก็คือจะปีนต้นไม้แบบไหน จะตัดบริเวณไหนที่ไม่ทำให้ต้นไม้สุขภาพเสีย การตัดทำไปเพื่ออะไร แล้วผลจะเป็นอย่างไร เราต้องการเน้นพื้นฐานให้ประชาชนสามารถตัดแต่งต้นไม้ที่บ้านตัวเองได้ หรือถ้าจ้างคนมาตัดก็จะมีความรู้พอที่จะกำกับหรือติดตามการทำงานให้ถูกวิธีได้” ผศ.ปราณิศา อธิบาย

          วัตถุประสงค์คือต้องการอบรมและเผยแพร่ความรู้เบื้องต้นออกไปให้ได้มากและกว้างที่สุด ฉะนั้นภายใน 1 ปี จะมีการเปิดอบรมประมาณ 3 - 4 รุ่น โดยตลอดระยะเวลา 2 ปีที่ผ่านมา มีการอบรมประชาชนไปแล้ว 9 รุ่น หรือเฉียด ๆ 300 คน ส่วนรุ่นต่อไปจะเปิดเมื่อใดนั้น สามารถติดตามข่าวสารได้ที่เพจ Thammasat Smart City เพจ BIG Trees เพจเครือข่ายต้นไม้เมือง และเพจสมาคมรุกขกรรมไทย

          “แม้หลักสูตร 6 วัน จะเป็นเพียงทักษะเบื้องต้น แต่ก็ใช้งานได้จริง ตัวอย่างหนึ่งคือทุกวันนี้มหาวิทยาลัยได้จ้างนักศึกษาที่ผ่านการอบรมมาช่วยดูแลต้นไม้ใหญ่ในพื้นที่ ตัดแต่งต้นไม้ในโซนหอพัก โดยที่มหาวิทยาลัย สนับสนุนเครื่องมือและอุปกรณ์ความปลอดภัยต่าง ๆ ซึ่งก็เกิดเป็นรายได้เล็ก ๆ น้อย ๆ ขึ้นมาได้จริง” ผศ.ปราณิศา ระบุ

          อย่างที่กล่าวมา ต้นไม้ไม่ใช่เพียงแค่วัตถุที่มีขึ้นเพื่อสนองความต้องการของมนุษย์ หากแต่ต้นไม้มีคุณค่ามากกว่านั้น พระไพศาล วิสาโล เจ้าอาวาสวัดป่าสุคะโต จ.ชัยภูมิ เคยบันทึกเอาไว้ว่า ต้นไม้ไม่ใช่สิ่งสามานย์ หรือวัตถุที่เราจะทำอะไรก็ได้ตามใจชอบ หากแต่ต้นไม้เป็นสิ่งที่ควรค่าแก่การเคารพและการปกป้อง